Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Weer

Delta verzakt door minder cyclonen

Klimaat De dicht bevolkte Mekong Delta verzakt door gebrek aan sediment. Dat lijkt veroorzaakt door minder bovenstroomse cycloonactiviteit.

Foto iStock

De Mekong Delta in Zuidoost-Azië, waar zo’n 17 miljoen mensen wonen, is aan het verzakken. In die verzakking blijkt lagere cycloonactiviteit in het bovenstroomse gebied van de Mekong speelt een onverwacht belangrijke rol te spelen. De rivieren zijn daardoor in de periode 1981-2005 steeds minder sediment gaan afvoeren naar het deltagebied in Cambodja en Vietnam. Dat schrijft een internationale groep onderzoekers woensdag in het tijdschrift Nature.

Veel deltagebieden in de wereld lopen deze eeuw gevaar door een combinatie van een stijgende zeespiegel en een dalend landniveau. Dat geldt ook voor de Mekong Delta, die iets groter is dan Nederland. Het gebied is de afgelopen zesduizend jaar grotendeels gevormd en in stand gehouden door de continue afzetting van sediment. Maar inmiddels daalt de bodem met jaarlijks 1 tot 4 centimeter, onder meer door overmatige grondwaterwinning en verminderde sedimentaanvoer. In het gebied wordt veel rijst verbouwd – het staat bekend als de ‘rijstmand’ van Zuidoost-Azië.

De afnemende sedimentaanvoer vanuit de bovenstroomse rivieren werd tot nog toe vooral geweten aan zandwinning en de aanleg van dammen. In het nu gepubliceerde onderzoek schatten de wetenschappers dat die verminderde afvoer voor meer dan de helft terug te voeren is op een veranderde activiteit van tropische cyclonen.

Ze verzamelden gegevens over sediment- en waterafvoer bij vijf bovenstroomse meetstations, over de periode 1981-2005. Aan de hand van computermodellen, die in het ene geval wel en het andere geval geen rekening hielden met cycloonactiviteit, leidden ze de rol van de cyclonen af.

In Zuidoost-Azië doen tropische cyclonen zich vooral voor aan het eind van, en na de moesson, die van mei tot oktober loopt.

Dat de rol van die cyclonen en de moessonregens nu is losgekoppeld, noemt Heiko Apel van het GeoForschungsZentrum in Potsdam „de belangrijkste bijdrage van deze studie”. Hij is niet bij het onderzoek betrokken, maar kent het gebied wel goed. Hij bestudeert onder meer het overstromingsgevaar in de Mekong Delta. „De rol van cyclonen werd niet verwaarloosd, maar is nooit als geïsoleerde factor bekeken”, laat hij via e-mail weten.

Wel plaatst Apel kanttekeningen bij de grote spreiding van de historische data die voor het onderzoek zijn gebruikt. Ook Kees Slooff van waterinstituut Deltares heeft zijn bedenkingen bij de gebruikte data. Daarom heeft hij zijn twijfels bij de conclusie van de studie. „Aan het eind van de moesson is door alle regen al veel sediment uit de bovenstroomse gebieden gespoeld.”

Volgens Apel zou het wel goed zijn om klimaatmodellen die worden gebruikt om prognoses voor de Mekong Delta te maken, nu te gaan testen op de nauwkeurigheid waarmee ze cycloonactiviteit kunnen simuleren, en voorspellen.

De Vietnamese regering heeft in 2010 aan Nederland gevraagd om de Mekong Delta mee te helpen beschermen tegen klimaatopwarming en bodemdaling. Een consortium van ingenieurbureaus, kennisinstituut Deltares en de Wageningen Universeit heeft hiervoor twee jaar geleden een deltaplan gepresenteerd. In hoeverre dat uitgevoerd gaat worden, is nog niet duidelijk.